چرا دوران کودکی بعضی بچهها با کمترین مشکلات رفتاری سپری میشود درحالیکه بعضی دیگر برای والدینشان همیشه مشکلسازند. رفتار این بچهها گاهی غیرقابل تحمل میشود و بزرگترها را بهستوه میآورد. خوشبختانه باید گفت علیرغم آزاردهنده بودن این مشکل، راه حلهای مناسبی برای آن وجود دارد. شما میتوانید با افزایش اطلاعات خود در مورد قوانین و روشهای فرزندپروری، کودکتان را یاری نمایید تا رفتار مناسبتری داشته باشد و تبدیل به عضو مقبولتری از خانواده شود.
سه قانون پایه در فرزندپروری وجود دارد. این قوانین در ابتدا آسان بهنظر میآیند. بااینوجود بهکارگیری صحیح و مؤثر آنها چندان هم آسان نیست و نیازمند حوصله، خویشتنداری و کسب مهارتهای لازم میباشد.
سه قانون فرزندپروری
قانون اول: رفتارهای خوب را بلافاصله پاداش دهید.
قانون دوم: مراقب باشید که بهطور اتفاقی، رفتار بد را پاداش ندهید
قانون سوم: رفتارهای بد کودک را اصلاح کنید.
قانون اول: رفتار خوب را پاداش دهید
کودکان یاد میگیرند خوب حرف بزنند، لباسشان را خودشان بپوشند، اسباب بازیهایشان را با دیگران به اشتراک بگذارند و برخی کارهای خانه را انجام دهند. علت اصلی موفقیت بچهها در این کارها آن است که بابت انجام آنها توجه والدین یا سایرین را دریافت میکنند. وقتی فرزند شما بهخاطر رفتاری پاداش دریافت کند آن رفتار تقویت میشود. یعنی احتمال وقوع مجددش در آینده افزایش مییابد. پس اگر کودک شما رفتار مطلوبی داشت بلافاصله با پاداشهای مکرر، آن رفتار را تقویت کنید.
قانون دوم: بهطور اتفاقی، رفتار بد را پاداش ندهید
وقتی بهطور اتفاقی و ناخواسته رفتار بد فرزندتان را پادش میدهید، درواقع رفتار بد او را تقویت کردهاید و احتمال وقوع آن را در آینده افزایش دادهاید. این اتفاق برای والدینی که مشغلهی زیادی دارند بیشتر میافتد. پاداش اتفاقی رفتار بد، یکی از شایعترین خطاهای فرزندپروری و درواقع عامل ایجاد مشکلات بیشتر برای والدین و بچهها است.
وقتی مریم پنجساله خواهان توجه مادرش باشد، شروع میکند به نق زدن. برای مادر، این رفتار غیرقابل تحمل و طاقتفرساست لذا بهناچار از کارش دست میکشد، مریم را سرزنش یا دعوا میکند و علت نق زدنهایش را میپرسد. در واقع مریم یاد میگیرد که هروقت توجه مادرش را میخواهد ابتدا باید شروع کند به نق زدن، سپس یک سرزنش خفیف را بپذیرد تا درنهایت توجه مادر را (که پاداشی قوی برای یک کودک پنجساله بهشمار میآید) بدست آورد. د رواقع مادر مریم به او یاد داده که باید نق بزند تا به خواستهاش برسد.
بچهی یکدنده و لجباز مثال دیگری است از اینکه چطور والدین و یا سایرین میتوانند رفتار بد را پاداش دهند و آن را به یک مشکل جدی تبدیل کنند. این کودک، میآموزد برای اینکه به هدفش برسد، کافی است با انرژی فراوان و بهصورتی خستگیناپذیر نق بزند، گریه کند و داد و هوار راه بیاندازد و یا حتی بهطور فیزیکی به والدین، خواهر، برادر و یا همسالانش حمله کند و به این ترتیب دیگران را بهستوه آورد. این رفتار کودک خیلی وقتها باعث میشود دیگران تسلیم خواستههایش شوند و در واقع رفتار بد وی را پاداش دهند. با کسب مهارتهای کنترل کودک، رعایت قوانین فرزندپروری و اجتناب از خطاهای شایع تربیتی، شما میتوانید حتی به یک کودک لجباز کمک کنید تا رفتار بهتر و مطلوبتری داشته باشد.
قانون سوم: رفتارهای بد را اصلاح کنید ( اما تنها از روشهای اصلاحی ملایم استفاده کنید(
گاهی لازم است از روشهای
اصلاحی ملایم (تنبیه) برای کاهش یا برطرف نمودن برخی رفتارهای خطرناک یا غیرقابل
قبول استفاده کنید. احتمالاً تنبیه کردن کودک برایتان خوشایند نیست و ترجیح میدهید
رفتارهای خوبش را پاداش دهید. با این وجود، استفاده صحیح از روشهای اصلاحی ملایم
در تربیت فرزندتان، گامی مهم و اساسی است. روشهای اصلاحی خفیف و مناسب عبارتند از
عدم تایید رفتار (سرزنش)، زمان خلوت، جریمهی رفتاری و مواجه نمودن کودک با
پیامدهای طبیعی و منطقی رفتار خویش. هرگز از روشهای تنبیهی شدید نظیر ارعاب و
ترساندن، تمسخر، طعنه و ریشخند و یا کتک زدن استفاده نکنید. این روشها اغلب
مشکلات رفتاری موجود را پیچیدهتر میکنند