مسأله کنکور در خانوادههای مختلف واکنش‌های متفاوتی را به وجود می‌آورد. بعضی از والدین بی‌تفاوتند و خیلی‌ها کاری به فرزندان‌شان ندارند. بعضی‌ها اوضاع و شرایط را تسهیل کرده و امکانات لازم را فراهم می‌آورند. تعدادی از والدین هم حساسیت زیادی به موضوع نشان می‌دهند و سعی می‌کنند این حساسیت را در فرزندان‌شان نیز تقویت کنند. والدینی هم هستند که به دلیل عدم رضایت از نوع فعالیت و تلاش فرزندان‌شان برای کنکور، از اهرم‌های فشار استفاده می‌کنند. اما مناسب‌ترین روش و بهترین راه‌کارها برای این مسأله، کدام است؟
والدین باید چه رفتاری داشته باشند؟
• واقع‌گرایی:
منظور از واقع‌گرایی در مورد والدین این است که توقعات خود را در خصوص احتمال موفقیت فرزندان‌شان در کنکور، براساس عوامل منطقی تنظیم کنند. مثلاً از دانش‌آموزانی که در سال‌های قبل، پیش‌نیاز لازم را کسب نکرده و ضعف پایه‌ای دارند، نباید توقع قبولی در یک رشته‌ی بالا داشت یا دانش‌آموزی را که به هر دلیل از جمله، تمایل برای ورود به بازار کار، انگیزه‌ی چندانی برای کنکور ندارد، نمی‌توان با اجبار به کنکور علاقه‌مند ساخت.
دیده می‌شود که گاه حساسیت و تب و تاب بعضی از والدین بیشتر از فرزندان کنکوری‌شان است. باید مراقب باشید که به هیچ‌وجه نقش‌ها جا‌به‌جا نشود. اگر کنکور را کار فرزندان خود می‌دانید، تقلا و حساسیت بیش از حد شما، انگیزه‌های او را کاهش خواهد داد.
• تقویت انگیزه‌های درونی:
اگر می‌خواهید همراه خوبی باشید، به تلاش‌های مثبت فرزندان خود بیش از نکات منفی توجه داشته باشید و به اصطلاح، انگیزه‌های درونی او را تقویت کنید. با این کار، حس مسئولیت‌پذیری او را نیز افزایش خواهید داد. بعضی از والدین تا زمانی که فرزندشان کار خود را می‌کند. کاری به کار او ندارند چون تصور می‌کنند، وظیفه‌اش را انجام می‌دهد. اما به محض این که کوچک‌ترین نشانه تنبلی و کم‌کاری را مشاهده کردند، بلافاصله عکس‌العمل تندی را نشان می‌دهند. اتفاقاً قضیه باید برعکس باشد. باید برای زمانی که وظیفه‌اش را انجام می‌دهد، به او توجه کنید و نشان دهید که متوجه تلاش او هستید.
از طرف دیگر، فرزند شما ممکن است اشتباه کند. گاهی امکان دارد به استراحت نیاز داشته باشد و زمانی هم انگیزه‌اش را از دست بدهد. اینجا هم شما به جای واکنش تند، باید کمی مدارا و تحمل پیشه سازید و باز دنبال رفتارهای مثبت او باشید نه نشانه‌های منفی.
• اجتناب از تنش:
حتی اگر حق با شماست، تا حد امکان از ایجاد تنش، درگیری و جر و بحث به خاطر مسائل ریز و درشت اجتناب کنید. یک مشکل در فضای آرام، منطقی و مسالمت‌آمیز بهتر حل می‌شود تا در محیطی پر از اضطراب و استرس.
از سویی دیگر، فرزند شما به خاطر شرایطی که در آن قرار دارد و فشاری که به او وارد می‌شود، گاهی ممکن است رفتارهای تنش زا از خود نشان دهد. بهانه‌گیری، نق زدن، رفتار تند و غیر‌مؤدبانه، بی‌قراری، سر جر و بحث را باز کردن، توقعات نامعقول و ... از جمله موارد رفتارهای تنش‌زا هستند. شما که در شرایط متعادل‌تری قرار دارید، بهتر میتوانید هم به آرامش اوضاع و هم به آرام سازی فرزندتان کمک کنید. اگر شما هم بخواهید عکس‌العمل نشان دهید، به طور حتم اوضاع از آن چه که هست، بدتر خواهد شد.
تجربه نشان داده است که دانش آموز کنکوری در مقاطعی به دلیل استمرار فعالیت، خستگی و یا فشارهای محیطی، دچار افت می‌شوند. هم والدین و هم دانش‌آموزان باید مراقب باشند که این افت‌های مقطعی را غیر‌عادی تلقی نکنند و بدانند که این وضعیت گذرا است. والدین در این مقاطع نباید از تقویت انگیزه‌های درونی، غافل بمانند.
• میانه‌روی:
در خانوادههای زیادی دیده می‌شود که به خاطر کنکور فرزندشان، شرایط اضطراری و وضعیت فوق العاده اعلام می‌شود. هر نوع رفت و آمد خانوادگی ممنوع می‌شود. بعضی از والدین حتی دید و بازدید عید را قطع می‌کنند، بعضی‌ها حتی تلویزیون را هم جمع می‌کنند. تحمل شرایطی سخت و یکنواخت برای مدت چندین ماه، برای هر کسی مقدور نیست حتی اگر خودش رضایت داده باشد. برای همین چنین شرایطی را فقط برای 2 ماه آخر توصیه می‌کنیم، نه برای کل ایام کنکور. از طرف دیگر، ممکن است یک بار مهمانی رفتن یا دیدن یکی از افراد فامیل و یا حتی یک سفر مختصر، انگیزه‌ای در فرزندتان ایجاد کند که عقب‌افتادگی چند هفتگی او را جبران کند.
• عدم مقایسه:
یکی از لطمه‌های سنگین خانواده‌ها برای فرزندان، مقایسه‌ی آنها با دیگران است. مقایسه با دوستان، افراد فامیل، فرزندان آشنایانی که قبول شده‌اند، اگرچه با هدف ایجاد انگیزه صورت می‌گیرد، ولی عملاً نتیجه‌ای عکس به بار می‌آورد و گاه حتی باعث تنفر و بیزاری دانش‌آموزان نه تنها از کنکور، بلکه هر موضوع مرتبط با آن می‌شود. مقایسه، روش خوبی برای ایجاد انگیزه نیست. به جای آن، تقویت انگیزه های درونی را توصیه می‌کنیم.
نکاتی که باید رعایت کنیم
علاوه بر موارد گفته شده، موارد زیر را نیز والدین باید زمان کنکور نسبت به دانش‌آموزان رعایت کنند:
1. محیط
خانه را در آستانه‌ی کنکور، آرام و بدون تنش نگه داشته و از به وجود آمدن مسائل تنش‌زا
خودداری کنند.
2. از رفتن بیش از حد به مهمانی و دعوت کردن میهمان، خودداری کنند.
3.
از انجام کارها
و مسائلی که تمرکز دانش‌آموزان را به هم می‌زند، خودداری کنند.
4.
به تغذیه و استراحت
دانش‌آموزان توجه کافی داشته باشند.
5.
محیط خانه را گرم
و پر نشاط کرده و از این طریق، روحیه‌ی دانش‌آموز را نیز شاد و پر نشاط نگه دارند.
6.
برخورد ملایم و
مناسبی با فرزندان خود داشته باشند.
7.
از تماشای بیش
از حد فیلم‌های سینمایی و تلویزیون خودداری کنند.
8.
در برخورد با فرزندان،
صبور و انعطاف‌پذیر باشند.
9.
مشوق فرزندان خود
باشند و از مأیوس‌کردن فرزندان خود بپرهیزند و به این صورت، اعتماد به نفس را در آنها
افزایش دهند.
اسلام نژاد