طبق یک اصل کلی، رفتارهای خوب و بد براساس وجود یا عدم وجود پاداش‌ها شکل می‌گیرند. وقتی فرزند شما به‌خاطر رفتاری پاداش دریافت کند، آن رفتار تقویت می‌شود. یعنی احتمال وقوع مجددش در آینده افزایش می‌یابد؛ پس اگر کودک شما رفتار مطلوبی داشت با پاداش‌های مکرر، آن رفتار را تقویت کنید.
در ادامه، انواع روش های تشویق موثر را توضیح می دهیم
انواع پاداش‌ها در سه دسته‌ی کلی پاداش‌های اجتماعی، پاداش‌های فعالیتی و پاداش‌های مادی قرار می‌گیرند.
” پاداش‌های اجتماعی “ در تقویت رفتار مطلوب بچه‌ها بسیار مؤثرند. این پاداش‌ها عبارتند از لبخند زدن، در آغوش گرفتن، نواز، بوسیدن، تحسین، تماس چشمی محبت‌آمیز و توجه نمودن. خوشبختانه یک عبارت محبت‌آمیز یا در آغوش گرفتن و بوسیدن را می‌توان بدون صرف هزینه و به آسانی در اختیار کودک گذاشت و بچه‌های ما به مقادیر زیادی از این پاداش‌ها نیاز دارند.
برای رسیدن به نتیجه بهتر لازم است به جای تعریف و تمجید خود کودک، رفتار مناسب وی را تحسین کنید. وقتی دخترتان اتاقش را تمیز و مرتب کرد، به او بگویید ”آفرین! اتاقت چقدر قشنگ شده، کار خیلی خوبی کردی که تمیزش کردی.“ این عبارت مؤثرتر از آن است که بگویید ”تو چه دختر خوبی هستی که اتاقت را تمیز می‌کنی.“ عادت کنید همیشه رفتارها و کارهایی را که قرار است تقویت شوند، تحسین کنید.
علاوه بر پاداش‌های
اجتماعی، می‌توان از انواع ” پاداش‌های مادی“ و ” فعالیتی
“ نظیر خوراکی مورد علاقه، یک اسباب بازی کوچک، رفتن
به شهر بازی و یا پختن کیک همراه مادر نیز استفاده نمود. ولی برای اغلب بچه‌ها
پاداش‌های اجتماعی، مؤثرتر و قوی‌تر از پاداش‌های مادی هستند و خوشبختانه به‌کارگیری
آنها راحت‌تر هم است.
برای اینکه پاداش‌ها مؤثر باشند باید بلافاصله پس از رفتار مطلوب اعمال شوند. چنانچه فرزندتان شب، آشغال را در سطل زباله‌ی بیرون می‌گذارد - حتی اگر این وظیفه‌ی هر شب اوست - باید بلافاصله از وی تشکر و قدردانی کنید.
خیلی وقت‌ها بچه‌ها مایلند پاداش‌های مادی را قبل از رفتار مطلوب خود دریافت، کنند این کار ” رشوه دادن“ است و انگیزه لازم برای انجام رفتار مناسب را در کودک از بین می‌برد. پس به یاد داشته باشید که چنانچه از پاداش‌های مادی استفاده می‌کنید حتماً آن را بعد از رفتار مطلوب به فرزندتان ارائه دهید. همچنین به یاد داشته باشید که نباید به صورت افراطی از پاداش‌های مادی استفاده کرد و هر زمان به کودکتان پاداش مادی یا فعالیتی می‌دهید، حتماً یک پاداش اجتماعی را با آن همراه کنید.
|
پاداش‌های اجتماعی |
پاداش‌های فعالیتی |
پاداش‌های مادی |
|
لبخند زدن |
بازی با والدین |
خرید از بقالی |
|
درآغوش گرفتن |
رفتن به پارک |
توپ |
|
نوازش کردن |
کتاب‌خوانی همراه والدین |
کتاب |
|
توجه کردن |
پختن کیک همراه مادر |
پول |
|
لمس کردن |
تماشای فیلم تلویزیونی آخر شب |
طنابِ بازی |
|
بوسیدن |
دوستی را به خانه دعوت کردن |
بادکنک |
|
چشمک زدن |
توپ‌بازی با پدر |
یویو |
|
تحسین و تمجید |
دسته‌جمعی بازی کردن |
چراغ‌قوه |
|
کف زدن |
دسته‌جمعی به رستوران رفتن |
خوراکی مورد علاقه |
|
رفتن به زمین ورزش |
سی‌دیِ کارتون یا بازی |
